การสอบกลับ คืออะไร จำเป็นไหม Traceability

Traceability คืออะไร และ การสอบกลับ จำเป็นแค่ไหนใน โรงงานอุตสาหกรรม

Metrological Traceability Chain การสอบกลับ เป็นทอดๆ หรือ วัฏจักรของมาตรวิทยา

ในการสอบกลับ จุดเริ่มต้น จะเริ่มจากชิ้นงานที่ถูกผลิตออกมา ที่ถูกวัดและตรวจสอบด้วยเกจแล้ว  ด้วยการอ้างอิงจากค่า Reference Value Standard และตามมาตรฐาน SI Unit และการสอบเทียบ คือจาก มาตรฐานของมาตรฐาน ที่ใช้วัดและตรวจสอบเกิดเป็น วัฏจักรของการตรวจสอบ

การสอบกลับ Traceability คืออะไร

Traceability หรือการสอบกลับ คือการตรวจสอบย้อนกลับไปถึงต้นทาง ของการสอบเทียบ เป็นลำดับขึ้นไป ตาม Standard มาตรฐานสากล 

หากเราต้องยกตัวอย่างให้เข้าใจง่ายขึ้น คงประมาณว่า การสอบกลับ คือการที่ เรา กินกาแฟกระป๋องในร้านสะดวกซื้อ และ ย้อนกลับไป ที่ผู้ส่ง ไปที่ผู้ผลิต ไปถึงแหล่งที่มาของวัตถุดิบ ไปถึงกระบวนการปลูกต้นกาแฟ

ซึ่งในเชิงของเครื่องมือวัดก็ คือ ชิ้นงานที่ผลิต ถูกวัดด้วยเครื่องมืออะไร >> ใช้อะไรเป็นการวัด >> มีการสอบเทียบครั้งสุดท้ายจากแลป เมื่อไร >> แล้ว แลปที่เราสอบเทียบมี การตรวจสอบคุณภาพจาก สถาบันแห่งชาติเมื่อไร >> และย้อนกลับไปถึง International Standard ด้วยมาตรฐาน SI unit

การสอบกลับ (Traceability) แตกต่างยังไง กับการสอบเทียบ (Calibration)

ทั้งสองแตกต่าง ตรงที่ การสอบเทียบ คือการตรวจสอบคุณภาพของอุปกรณ์ เครื่องมือ (Equipment) หรือเกจวัด, เกจบล็อค, ปลั๊กเกจ (Working standard) ให้เป็นไปตามมาตรฐาน ที่ควรจะเป็น  และการสอบกลับ คือการที่เราสามารถ ตรวจสอบย้อนกลับไปถึงต้นทางได้ ให้ความมั่นใจในผลลัพท์ของการวัดของเรา ให้มีความน่าเชื่อถือมากขึ้น และมีการคลาดเคลื่อนน้อยที่สุด 

หรือก็คือ เหมือนการเอารถไปตรวจสภาพในศูนย์ เมื่อครบกำหนด (การสอบเทียบ) แต่เรายังสามารถ ทราบเพิ่มเติมได้ถึง อะไหล่ที่ต้องซ่อม การตรวจสภาพ ลึกลงไปอีก ว่าการตรวจสภาพได้มาตรฐานไหม (การสอบกลับ) 

การสอบกลับ Traceability เลยทำหน้าที่ เป็นเครื่องมือยืนยัน ถึงความน่าเชื่อถือของผลการวัดต่างๆ

ตารางลำดับ การสอบกลับ Traceability

ตารางลำดับการสอบเทียบ Traceability Chart

การสอบกลับ คือไล่เป็นขั้นบันได จากจุดเริ่มต้นถึงจุดบนสุด หรือเราสามารถเรียกได้ว่า “การสอบเทียบ ของการสอบเทียบ ของการสอบเทียบ และของการสอบเทียบ”

เพื่อการยืนยันถึงมาตรฐานคุณภาพของอุปกรณ์การวัดของเราให้มีคุณภาพสูงมากขึ้น เช่นการวัดที่ผลลัพท์ คือ 1.2mm คือค่าที่ควรจะเป็น แต่เราวัดได้เท่ากัน แต่เราไม่ได้มีการสอบเทียบ ซึ่ง 1.2mm ของเราอาจคลาดเคลื่อนได้มากถึง 0.3mm

การสอบกลับ ของส่วน Equipment อุปกรณ์เครื่องมือต่างๆ

เริ่มต้นจากในส่วนแรกคือจากผู้ใช้ เครื่องมือวัด เครื่องมือตรวจสอบ และเครื่องทดสอบ ที่ได้ถูกนำไป สอบเทียบ หรือการตั้งศูนย์ต่างๆ 

การสอบกลับ ของส่วน In-house Calibration หรือ การสอบเทียบภายใน

ส่วนที่สอง In-House calibration คือการสอบเทียบ ในโรงงานตัวเอง ไม่ว่าจะเพื่อกำหนดค่าศูนย์ การตรวจสอบของชิ้นงาน การตั้งจุดเริ่มต้นที่ค่าศูนย์ของเครื่องมือต่างๆ ที่เรามักจะพบเห็นได้ในวัสดุ ประเภท เกจวัด Standard scale, Optical Flat หรือ Parallel, Laser Length หรือ เครื่องตรวจสอบต่างๆ

การสอบกลับ ของส่วน Calibration Laboratory หรือ แลปของการสอบเทียบ

ส่วนนี้คือตามตัวของมันเลย นั้นก็คือ แลปสอบเทียบ ที่ได้รับมาตรฐาน และได้เอกสารรับรองมายืนยันเช่นเดียวกัน

การสอบกลับ ของส่วนของระดับชาติ NMI National Metrology Institutes

ซึ่งศูนย์สถาบัน มาตรวิทยาระดับชาติ ที่ประเทศไทย เราจะรู้จักกันดีในชื่อของ NIMT National Institute of Metrology (Thailand) ถ้าพูดกันภาษาบ้านๆ คือ แลปที่อยู่เหนือกว่าแปลทั่วไป

การสอบกลับ ของส่วน International Standard

การสอบกลับในส่วนนี้ คือ สถาบันระดับโลก หรือในชื่อของ BIPM ที่ถือเป็นมาตรฐานระดับโลก ที่เรียกได้ว่าเป็น สหภัณฑ์มาตรวิทยา 64 ประเทศ และ 36 รัฐ

SI Unit

มาตรฐาน Unit Metric ของการวัด

จากตาราง Traceability Chart  เราจะเห็นได้ว่า การสอบกลับคือการสอบกลับขึ้นไปเรื่อยๆจนถึงชั้นบนสุด และการสอบเทียบ คือจากบนสุดลงมาด้านล่าง สู่การสอบเทียบเครื่องมือ เราอาจจะเรียกว่า มันคือโซ่ Chains วัฏจักรของการสอบเทียบ สอบกลับ มาตรวิทยาเลยก็ว่าได้

ซอฟต์แวร์ การจัดตารางสอบเทียบ และจัดเก็บการสอบกลับ Fact c product work

การสอบกลับ Traceability สำคัญยังไง

หลายๆครั้งที่เราอาจพบข้อผิดในชิ้นงานของเรา และหากเทียบกับ MSA เครื่องมือวิเคราะห์ปัญหา ในการวัด เราก็อาจจะต้องกลับไปจุดเริ่มต้นของคำถามที่ว่า ชิ้นงานมีปัญหา แล้วการวัดเราละมีปัญหาไหม เครื่องมือสอบเทียบเมื่อไร แลปที่เราสอบเทียบด้วย ทุกอย่างโอเคไหม ถ้าไม่แล้ว ระดับชาติละ National Metrology Institute 

ปล. การสอบกลับ ยังมีประโยชน์อีกตรงที่ว่า หากเราผลิตชิ้นงาน ชนิดนึงให้ลูกค้า แล้วลูกค้าถาม สอบเทียบจิรงไหม เราก็จะต้องโชว์เอกสารการสอบเทียบให้เขา หรือเรียกว่า การสอบกลับนั้นเอง

และนอกจาก ที่เราได้เห็นกันแล้วว่า การสอบกลับมีประโยชน์แค่ไหน การจัดเก็บเอกสารการสอบเทียบ เอกสารการสอบกลับ นับว่าเอกสารเรากองเป็นภูเขา

แต่ซอฟต์แวร์ Fact-C ที่นอกจากการจัดตารางสอบเทียบแล้ว ยังมีการจัดเก็บการสอบกลับของแต่ละเครื่องมือด้วย ที่ทำให้เราไม่พลาดการสอบเทียบ และเอกสารการสอบกลับ ที่จัดเก็บอย่างเป็นระเบียบ

Picture of Koffaree S.

Koffaree S.

Digital marketing and Content designer of IKKI Thailand
ตลาดอุตสาหกรรม นับเป็นตลาดที่ใหญ่ที่สุดอันดับต้นๆของประเทศ และการเข้าใจตลาดของอุตสาหกรรม ในทัศนคติของตัวผมเอง ผมมองคำว่า User Experience หรือ ประสบการ์ณการใช้งานของผู้ใช้งาน เป็นหัวใจหลักของการเข้าถึงตลาดอุตสาหกรรม

ในทุกๆครั้ง คำถามมากมายที่ผมมักถามตัวเองผมเองก่อนเสมอ… สินค้าจะไปเพิ่มอะไรในโรงงาน คุณภาพการผลิตเพิ่มขึ้นไหม ระบบการทำงานจะมีการเปลี่ยนแปลงไหม ระบบการทำงานดีขึ้นไหม ผลตอบแทนที่ได้รับจากการลงทุน…
ซึ่งการตอบคำถามต่างๆเหล่านี้ อันดับแรก คือการมองเห็นศักยภาพของสินค้าของเรา หน้าที่เราจึงเป็นการที่เราจะต้องเข้าใจ ระบบการทำงานในโรงงานทั้งหมด ในสินค้าของเรา และการใช้งานของสินค้า เพื่อการมอบ User Experience ที่ยอดเยี่ยมให้กับลูกค้า